Extinció: diferència entre les revisions

Contingut suprimit Contingut afegit
neteja de codi
Etiqueta: editor de codi 2017
Línia 2:
En [[biologia]] i [[ecologia]] l''''extinció''' és el procés pel qual desapareixen d'un [[hàbitat]] determinat tots els individus d'una [[espècie]] o una [[població]]. Essencialment l'extinció d'una [[població]] ocorre quan el balanç entre morts/naixements, emigració/immigració és negatiu. Les extincions ocorren a conseqüència de canvis ambientals, tant d'origen natural com per causes humanes, els quals les poblacions són incapaces d'adaptar-se a les noves condicions.<ref name="enci">{{ref-llibre|cognom=Burnie|nom=David|títol=Enciclopedia ilustrada del reino animal|lloc=Madrid|editorial=Susaeta|any=2000|isbn=84-305-9931-2|pàgines=305}}</ref>
 
Els factors que condueixen a un impacte negatiu en les poblacions naturals, que són deguts a l'acció directa de l'activitat humana són principalment tres que poden produir-se en qualsevol combinació:<ref name="Otero2001">{{cite book|author=Alberto Otero|title=Medio ambiente y educación: capacitación ambiental para docentes|url=https://books.google.com/books?id=m8i2vWqIWvwC&pg=PA110|year=2001|publisher=Noveduc Libros|isbn=978-987-538-026-4|pages=110–|origyear=|id=}}</ref>
* La '''[[destrucció de l'hàbitat|degradació dels hàbitats]]''', bé sigui per alteració directa per fer camps de cultiu o altres usos com per contaminació deguda a l'activitat industrial o bé per catàstrofes naturals d'abast local o global.<ref name="Ramawat2019">{{cite book|author=Kishan Gopal Ramawat|title=Biodiversity and Chemotaxonomy|url=https://books.google.com/books?id=lHO9DwAAQBAJ&pg=PA19|date=10 November 2019|publisher=Springer Nature|isbn=978-3-030-30746-2|pages=19–|trans_title=|origyear=|doi=|id=|laysummary=}}</ref>
* La '''[[sobreexplotació]] de les poblacions''' per [[caça]] o [[recol·lecció]] per sobre de la capacitat de regeneració natural de les poblacions.<ref name="Basak2009">{{cite book|author=Anindita Basak|title=Environmental Studies|url=https://books.google.com/books?id=yElrhPSIq-wC&pg=PA87|year=2009|publisher=Pearson Education India|isbn=978-81-317-2118-6|pages=87–|trans_title=|origyear=|doi=|id=|laysummary=}}</ref>
* La '''introducció d'espècies exòtiques''' que no són depredades en el lloc on són introduïdes, o bé perquè són tòxiques o molt agressives.<ref name="Guiaşu2016">{{cite book|author=Radu Cornel Guiaşu|title=Non-native Species and Their Role in the Environment: The Need for a Broader Perspective|url=https://books.google.com/books?id=Oy7FDAAAQBAJ|date=1 August 2016|publisher=BRILL|isbn=978-90-474-2613-4|trans_title=|origyear=|doi=|id=|laysummary=}}</ref>
 
Hi ha casos d'extinció causada d'una espècia causada per la pròpia espècie al deteriorar el seu ambient. Aquesta conducta és anomenada suïcidi ecològic, i fou observada en els [[bacteris]] ''[[Paenibacillus]]'' quan se'ls donava [[glucosa]] i altres nutrients.<ref>{{ref-notícia|títol=A Population That Pollutes Itself Into Extinction (and It’s Not Us)|publicació=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2018/04/30/science/microbes-ecological-suicide.html|consulta=1 maig 2018|data=30-4-2018}}</ref> També hi ha altres espècies de bacteris amb aquest comportament, tots aquests casos en ambients controlats.<ref>{{ref-publicació|cognom=Ratzke|nom=Christoph|títol=Ecological suicide in microbes|publicació=Nature Ecology & Evolution|data=16 abril 2018|pàgines=867–872|volum=2|exemplar=5|doi=10.1038/s41559-018-0535-1|coautors=Denk, Jonas; Gore, Jeff}}</ref><ref name="SeviourNielsen2010">{{cite book|author1=Robert Seviour|author2=Per Halkjaer Nielsen|title=Microbial Ecology of Activated Sludge|url=https://books.google.com/books?id=z9ohFDYcAsgC&pg=PA102|date=15 January 2010|publisher=IWA Publishing|isbn=978-1-84339-032-9|pages=102–|trans_title=|origyear=|doi=|id=|laysummary=}}</ref><ref name="AlbertsJohnson">{{cite book|author1=Bruce Alberts|author2=Alexander Johnson|author3=Julian Lewis|coauthors=David Morgan, Martin Raff, Keith Roberts, Peter Walter, John Wilson, Tim Hunt|title=Biologia Molecular da Célula|url=https://books.google.com/books?id=DlMmDwAAQBAJ&pg=PR36|publisher=Artmed Editora|isbn=978-85-8271-423-2|pages=36–|trans_title=|origyear=|doi=|id=|laysummary=}}</ref>
 
Els [[tàxons]] extints es poden marcar amb el símbol '''†'''. Hi ha altres símbols de significat semblant.<ref name="Lawrence2004">{{cite book|author=Stuart Lawrence|title=The Encyclopedia of Animals: A Complete Visual Guide|url=https://books.google.com/books?id=2V1tHqi4hLEC&pg=PA11|year=2004|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-24406-1|pages=11–|trans_title=|origyear=|doi=|id=|laysummary=}}</ref>
 
== Extincions massives ==
Línia 17:
 
Les causes de les grans extincions s'associen a modificacions severes i globals de l'ambient degudes a:
* '''[[Canvi climàtic]]''': de càlids a gelats, d'humits a secs, de terrestres a aquàtics, etc.<ref name="Hannah2021">{{cite book|author=Lee Hannah|title=Climate Change Biology|url=https://books.google.com/books?id=r5DhDwAAQBAJ&pg=PA255|date=11 May 2021|publisher=Elsevier Science|isbn=978-0-08-102976-3|pages=255–|trans_title=|origyear=|doi=|id=|laysummary=}}</ref>
* '''Successos geològics catastròfics''': [[erupcions volcàniques]], formació o desaparició d'[[illes]], grans inundacions,...<ref name="KoeberlMacLeod2002">{{cite book|author1=Christian Koeberl|author2=Kenneth G. MacLeod|title=Catastrophic Events and Mass Extinctions: Impacts and Beyond|url=https://books.google.com/books?id=ZaIO8wl_OZIC|year=2002|publisher=Geological Society of America|isbn=978-0-8137-2356-3|authormask=|trans_title=|format=|origyear=|oclc=|doi=|bibcode=|id=|quote=|laysummary=|laydate=}}</ref>
* '''[[Erosió genètica]]''': amb la pèrdua progressiva de la [[biodiversitat]]<ref name="AhujaJain2015">{{cite book|author1=M. R. Ahuja|author2=S. Mohan Jain|title=Genetic Diversity and Erosion in Plants: Indicators and Prevention|url=https://books.google.com/books?id=UtPjCgAAQBAJ&pg=PA7|date=6 November 2015|publisher=Springer|isbn=978-3-319-25637-5|pages=7–|authormask=|trans_title=|format=|origyear=|oclc=|doi=|bibcode=|id=|quote=|laysummary=|laydate=}}</ref>
* '''[[Meteorits]]'''
* L'efecte combinat d'aquests factors.